Ο περίφημος Βυζαντινός Ναός της Αγίας Κυριακής Απειράνθου Νάξου, που κέρδισε πρόσφατα το 1ο Βραβείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ευρώπης 2018 (Grand-Prix Europa Nostra Awards), αλλά και βραβείο αποκατάστασης μνημείου για την Ελλάδα, φέρεται να χτίστηκε στα χρόνια του Αυτοκράτορα Κωνσταντινουπόλεως Θεοφίλου (829-842 μ.Χ.), ο οποίος υπήρξε από άγνοια Εικονομάχος και είχε προστάξει όλες οι εικόνες των Ναών να αντικατασταθούν από φυτικό και ζωικό διάκοσμο, όπως ακριβώς αυτός διασώζεται στο εσωτερικό της Αγίας Κυριακής.
 |
| Η απόμακρη θέση του πέτρινου βυζαντινού Ναού και ο ελαιώνας, ίσως σημαίνουν πως εκεί υπήρχε κάποιο Μοναστήρι |
Ο Θεόφιλος, είχε αγαπήσει με όλη του την ψυχή την μετέπειτα Αγία Κασσιανή την Υμνογράφο, αλλά από εγωισμό νυμφεύθηκε την μετέπειτα Αγία Θεοδώρα, την Βασίλισσα που τελικά αναστήλωσε τις ιερές Εικόνες μετά τον θάνατό του. Ο Αυτοκράτορας έζησε έτσι μέσα σε μια μεγάλη προσωπική δυστυχία, μακριά από εκείνη που αγαπούσε, μαζί με εκείνη που δεν αγαπούσε, ενώ και οι δύο Αγίες γυναίκες τιμούσαν τις ιερές Εικόνες που εκείνος είχε μάθει να πολεμά, εγκλωβισμένος στις πεποιθήσεις του πατέρα του. Και λόγω εκείνου του πολέμου του κατά των αγίων εικόνων θα έχανε και την ίδια την ψυχή του, εάν οι δύο Αγίες, η πρώτη στο μοναστήρι της και η άλλη δημόσια στην Αγια - Σοφιά με τον Πατριάρχη και όλους τους Ιερείς που είχαν διωχθεί από τον Θεόφιλο, δεν επιδίδονταν σε μαραθώνιο προσευχής για εκείνον, που και οι δύο ξεχωριστά τόσο πολύ είχαν αγαπήσει... Τελικά κέρδισαν όμως όλοι τους - μέσα από τις στερήσεις, τις πίκρες και τις θυσίες τους - τον Παράδεισο και την αιώνια μακαριότητα... |
| Η πλάνη της Εικονομαχίας, αποτυπωμένη μέσα στο Άγιο Βήμα του Ναού. Αντί των ζώντων Αγίων Τριών και Μεγάλων Ιεραρχών, ψάρια και κοκόρια |
Ο Ναός λοιπόν της Αγίας Κυριακής Απειράνθου Νάξου, φέρει ακριβώς εκείνα τα σημάδια της πλάνης της Εικονομαχίας, όπου μόνον ο Σταυρός επιτρεπόταν και φυτικός ή ζωικός διάκοσμος (ανεικονικός) και όχι οι ιερές Εικόνες, στις οποίες η τιμή προς το εικονιζόμενο πρόσωπο, μεταβαίνει - κατά τον Άγιο Βασίλειο τον Μέγα - στο πρωτότυπο, δηλαδή στο ίδιο αυτό πρόσωπο που ζει εν τοις ουρανοίς, διότι όπως είπε ο Χριστός, δεν είναι Θεός νεκρών, αλλά ζώντων! Για αυτό άλλωστε και η Θεοτόκος και οι Άγιοι, ενεργούν μετά την κοίμησή τους πλείστα θαύματα, με την Χάρη και την δύναμη πάντα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, προς δόξα Του! Θυμίζουμε δε με την ευκαιρία, ότι στις άγιες Εικόνες προσκυνούμε λατρευτικά μόνον τον Χριστό, ενώ τιμητικά την Παναγία και τους άλλους Αγίους της Ορθοδοξίας.
Ο Ναός ήταν για χρόνια εγκαταλελειμμένος, αλλά αποκαταστάθηκε με μεράκι και τέχνη από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με ιδιωτικές χορηγίες, προερχόμενες αρχικά από την πρωτοβουλία Swiss Initiative και εν συνεχεία από τον Σύνδεσμο Association Hagia Kyriaki, με τη συνδρομή του Ιδρύματος Ι. Φ. Κωστόπουλου. Σημαντική χρηματοδότηση προήλθε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που έλαβε χορηγίες από το Ίδρυμα Λεβέντη και το ζεύγος Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου.
Η υποδειγματική αποκατάσταση βραβεύτηκε μάλιστα φέτος από το Europa Nostra Awards, με το βραβείο να παραδίδεται στις 6 Οκτωβρίου 2018, εκεί ακριβώς στην Αγία Κυριακή!
 |
| Αγία Κυριακή |
Οπωσδήποτε όμως πρέπει του Ναού μια μεγάλη και λαμπρή εικόνα της Αγίας Κυριακής της μεγαλομάρτυρος από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, της οποίας οι ευσεβείς γονείς γνώρισαν τον βίαιο διωγμό του Διοκλητιανού, όπως και η ίδια, που στάθηκε "παλικάρι" σε όλα τα τρομερά μαρτύρια που επινόησαν οι Ρωμαίοι, ενώ ο Χριστός της θεράπευε κάθε τόσο τις πληγές, την προστάτευε από τις φλόγες της φωτιάς και τα άγρια θηρία στα οποία την έριχναν, μη αφήνοντας στο τέλος ούτε να την αποκεφαλίσουν, καθώς την πήρε στον ουρανό μερικά λεπτά πριν να πέσει το σπαθί του δημίου (+7 Ιουλίου) στα 21 της χρόνια!
