Με αφορμή διάφορα κατά καιρούς περιστατικά με δαγκώματα φιδιών, είναι καλό να μάθουμε γρήγορα μερικά βασικά πράγματα, που η σχηματοποίησή τους σε εικόνες θα βοηθήσει να μην τα ξεχάσουμε ποτέ και θα μας φανούν πολύ χρήσιμα σε περίπτωση ανάγκης.
1. ΠΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΦΙΔΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΑΓΚΩΜΑ
Κάθε φίδι αφήνει το αποτύπωμά του. Αφήνει το σημάδι δαγκώματος στο δέρμα του ανθρώπου και την ταυτότητά του. Το αν είναι δηλητηριώδες ή όχι. Έτσι:
Α. Εάν δείτε δύο τρυπούλες την μια απέναντι και κοντά στην άλλη, το φίδι είναι δηλητηριώδες και το πιθανότερο οχιά, καθώς το δάγκωμα προήλθε από τα δύο μεγάλα μπροστινά δόντια που εκχέουν στο θύμα δηλητήριο. Το δηλητήριο αυτό που μπορεί να αποδειχθεί θανατηφόρο, ανάλογα με την κατάσταση του ατόμου και τα συμπτώματα που θα παρουσιαστούν. Πολλές φορές μάλιστα το πρώτο δάγκωμα της οχιάς είναι "στεγνό" και προειδοποιητικό, χωρίς έγχυση δηλητηρίου. Έτσι σε πολλές περιπτώσεις δεν χρειάζεται αντιοφικός ορός (που μπορεί να προκαλέσει χειρότερο πρόβλημα ή αλλεργική αντίδραση εάν γίνει άσκοπα), ενώ γίνεται αντιτετανικός ορός. Δείξτε εμπιστοσύνη στον γιατρό.
Β. Εάν δείτε ένα δάγκωμα σε σχήμα οδοντοστοιχίας U, τότε το φίδι είναι μη δηλητηριώδες. Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να πάτε σε Κέντρο Υγείας, για να σας φύγει η αμφιβολία και να συνεχίσετε χωρίς άγχος τις διακοπές σας.
Θυμηθείτε λοιπόν: 2 τρυπούλες δηλητηριώδες - U μη δηλητηριώδες
2. ΠΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΦΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ
Πολύ χρήσιμη θα σας φανεί η παραπάνω συγκριτική εικόνα, που με μια ματιά μας μαθαίνει ποιο είναι το επικίνδυνο και ποιο το ακίνδυνο φίδι.
Α. ΣΥΝΗΘΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΗ: η κοινή οχιά με την πριονωτή ράχη και χαρακτηριστικό κέρατο στο κεφάλι και η ανοιχτόχρωμη (οθωμανική) οχιά με γκριζωπό δέρμα και μεγάλα καφέ διακεκομμένα στίγματα στη ράχη, χωρίς όμως κέρατο στο κεφάλι.
Υπάρχουν βέβαια και άλλες παραλλαγές, όπως η οχιά της Μήλου σε ανοιχτό καφετί ή κοκκινωπό χρώμα, η οχιά της Ροδόπης (αστρίτης) σχεδόν ασπρόμαυρη με μαύρα διακεκομμένα στίγματα στην ράχη και η μικρή οχιά (νανόχεντρα) της Πίνδου που έχει ανοιχτό καφετί δέρμα με καφέ πριονωτή ράχη και φτάνει μέχρι μισό μέτρο.
Άλλα είδη φιδιών, όπως ο σαπίτης και το αγιόφιδο, είναι μεν δηλητηριώδη, αλλά το δηλητήριό τους είναι πιο ασθενές και το έχουν στα πίσω δόντια και όχι στα μπροστά όπως η οχιά, με αποτέλεσμα δύσκολα να μπορούν να βλάψουν τον άνθρωπο ακόμη και εάν τον δαγκάσουν. Ειδικά το αγιόφιδο είναι εντελώς ακίνδυνο για τον άνθρωπο.
Β. ΣΥΝΗΘΗ ΜΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΗ: ο λαφιάτης με παράλληλες μαύρες γραμμές στη ράχη και η δεντρογαλιά, που το μπροστινό της τμήμα έχει καφετί στίγματα και διαφέρει από το μονόχρωμο πίσω. Όπως φανερώνει το όνομά της, σκαρφαλώνει σε θάμνους και μικρά δέντρα. Υπάρχει ακόμη το λεγόμενο σπιτόφιδο, που μοιάζει με την ανοιχτόχρωμη οχιά και άλλα πολλά μη δηλητηριώδη.
3. ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΑΝ ΜΑΣ ΔΑΓΚΩΣΕΙ ΦΙΔΙ
Α. ΤΙ ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΜΕ
- Δεν πανικοβαλόμαστε ποτέ
- Δεν ρουφάμε ποτέ το δηλητήριο
- Δεν ανοίγουμε ποτέ ή σκαλίζουμε την πληγή
- Δεν δένουμε ποτέ σφιχτά "πιο πάνω" για να "εμποδίσουμε" την κυκλοφορία - Καμία περίδεση - Το δηληρήριο κινείται μέσω της λεμφικής οδού
- Δεν βάζουμε ποτέ πάγο ή φάρμακα στο δάγκωμα
- Δεν πίνουμε ποτέ αλκοόλ ή παυσίπονα
- Δεν κυνηγάμε ποτέ το φίδι - Κίνδυνος να μας ξαναδαγκώσει αυτό ή άλλο και κίνδυνος περιττών κινήσεων που επιταχύνουν την κυκλοφορία του δηλητηρίου
Β. ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ
- Απομακρυνόμαστε προς άμεσα κοντινό ασφαλές μέρος π.χ. ξέφωτο, αυλή, αυτοκίνητο
- Μένουμε ήρεμοι και ακίνητοι όσο περισσότερο γίνεται
- Αφαιρούμε αμέσως δαχτυλίδια, βέρες, ρολόγια ή βραχιόλια, επειδή μπορεί να υπάρξει μεγάλη διόγκωση - πρήξιμο π.χ. στα δάχτυλα και το χέρι που μπορεί να προκαλέσει μέχρι και παύση της κυκλοφορίας του αίματος εάν δεν τα αφαιρέσουμε
- Πλένουμε με νερό και σαπούνι την πληγή
- Ακινητοποιούμε όσο μπορούμε το δαγκωμένο μέλος, χωρίς να το σφίγγουμε ή να δυσκολεύουμε την κυκλοφορία του αίματος. Π.χ. μπορούμε να το τυλίξουμε με κυλινδρικό επίδεσμο
- Πηγαίνουμε το γρηγορότερο, αλλά χωρίς πανικό, σε Κέντρο Υγείας ή Νοσοκομείο, έχοντας ήδη μια εικόνα του είδους δαγκώματος (δύο οπές - δηλητηριώδες ή σχήμα U μη δηλητηριώδες) ή και εικόνα του είδους του φιδιού, για την οποία ενημερώνουμε καθοδόν τηλεφωνικά το Κέντρο ή τον γιατρό
- Παρατηρούμε ταυτόχρονα το σημείο (χέρι ή πόδι συνήθως) εάν πρήζεται ή εμφανίζει φουσκάλες (τοπική εικόνα) και κυρίως την γενική μας εικόνα και διάθεση, για τυχόν ζάλες, πυρετούς, ρίγος, σπασμούς, ταχυκαρδίες και παρόμοια
- Τηλεφωνούμε άμεσα ή στο 166 του ΕΚΑΒ (Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοηθείας) ή στον Ευρωπαϊκό αριθμό έκτακτης ανάγκης 112, που αξιολογεί το περιστατικό και μας συνδέει με το ανάλογο Κέντρο Βοήθειας (Αστυνομία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, Λιμενικό κλπ, αλλά και μας κατευθύνει πού να πάμε). Το 112 ισχύει και για Ελλάδα και για Κύπρο και για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς χρέωση. Το 112 μπορεί να εντοπίσει και την θέση μας.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν είναι πάντοτε απαραίτητος ο αντιοφικός ή αντιιοβόλος ορός, αλλά συνήθως χρειάζεται o αντιτετανικός ορός. Δείξτε εμπιστοσύνη στον Γιατρό και μην επιβάλλετε πράγματα που μπορεί να φέρουν αντίθετα αποτελέσματα σε εσάς ή σε αγαπημένα σας πρόσωπα. Συγκρατήστε ότι πολλά δαγκώματα οχιάς στον άνθρωπο είναι "στεγνά" και προειδοποιητικά, χωρίς την έγχυση δηλητηρίου. Γι΄ αυτό και δεν πρέπει ποτέ να κυνηγήσουμε ή ξαναπροκαλέσουμε το φίδι ή να πάμε να το πατήσουμε! Ακόμη και σε απόσταση 60 εκ. μπορεί να πεταχτεί πίσω σαν σφεντόνα και μέσα κλάσμα δευτερολέπτου να μας ξαναδαγκάσει μοιραία, επειδή θα νιώθει ότι δίνει μάχη ζωής και θανάτου...
Υπάρχει όμως πάντα ο κίνδυνος κάποιου αλλεργικού σοκ που μπορεί να αποβεί μοιραίο. Γι' αυτό και δεν πρέπει να καθυστερήσουμε να πάμε σε Κέντρο Υγείας, αφού παράλληλα τηλεφωνήσουμε για οδηγίες και κλινική εικόνα μας στο 166 ή στο 112. Εάν καθ' οδόν δούμε ότι επιδεινώνεται η κατάσταση η δική μας ή του ατόμου που συνοδεύουμε, δεν διστάζουμε να ξανατηλεφωνήσουμε για νέες οδηγίες. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί, πάντα με οδηγία του γιατρού και αναλόγως της επιδείνωσης της κλινικής εικόνας ή της απόστασης από το Κέντρο Υγείας, να μεταβούμε στο πλησιέστερο φαρμακείο για κάποια αναγκαία ένεση ή φάρμακο και κατόπιν στο Κέντρο Υγείας ή το Νοσοκομείο
Να έχουμε υπόψη ότι για την ασφάλειά μας και για αποφυγή διαφόρων επιπλοκών, μπορεί να χρειαστεί προληπτική νοσηλεία - παραμονή σε Νοσοκομείο, σε περίπτωση δηλητηριώδους δαγκώματος οχιάς, ανάλογα πάντα με την ποσότητα δηλητηρίου που έχει εγχυθεί και τα συμπτώματα.
4. ΤΙ ΔΙΩΧΝΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΕΛΚΕΙ ΤΑ ΦΙΔΙΑ
Α. ΤΑ ΦΙΔΙΑ ΔΙΩΧΝΕΙ συνήθως, αλλά όχι πάντα
- το θειάφι
- το σκόρδο
- το πετρέλαιο
- η ναφθαλίνη
- η μυρωδιά του καμμένου ελαστικού που επιβαρύνει όμως το περιβάλλον και δεν συνιστάται
Β. ΤΑ ΦΙΔΙΑ ΕΛΚΕΙ
- το γάλα
- τα τρωκτικά (ποντίκια)
- το νερό (ρυάκια, ποταμάκια, λίμνες, πηγάδια, συντριβάνια, πότισμα, βρύσες αυλής)
- οι σχισμές, πέτρες, σωροί ξύλων, τα δροσερά υπόγεια για να φωλιάσουν
- η ακαθαρσία
- τα ψηλά άκοπα και υγρά ή ξερά χόρτα
5. ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧΟΥΜΕ ΦΙΔΙΑ
- Να κόβουμε συχνά τα χόρτα
- Να καθαρίζουμε την περίφραξή μας και από μέσα και από έξω
- Να απομακρύνουμε πέτρες, ξύλα και σωρούς από την αυλή ή την περίφραξη
- Να καθαρίζουμε θάμνους και δέντρα σε απόσταση 60 και πλέον εκατοστών από το έδαφος
- Να μην πυκνοφυτεύουμε τον κήπο μας
- Να μην αφήνουμε ή να χύνουμε ποτέ στην αυλή ή τον κήπο μας γάλα και τυριά ή άλλα τρόφιμα
- Να έχουμε μια - δυο γάτες, οι οποίες εκτός του ότι τα βάζουν με τα φίδια, τρώνε και τα τρωκτικά (ποντίκια) που αποτελούν τροφή των φιδιών
- Να έχουμε φωλιές (ασφαλείς πάνω από καλώδια) πελαργών στα χωριά, οι οποίοι αποτελούν κυνηγούς φιδιών
- Να έχουμε εμπόδια (στοπ) στα κάτω μέρη από όλες τις εξωτερικές πόρτες σπιτιού και αποθηκών
- Να φράξουμε καλά όλες τις σχισμές σε τοίχους, πόρτες, σίτες και αλλού, που μπορούν να αποτελέσουν καταφύγιο ή είσοδο φιδιών, όπως και τις κουφάλες δέντρων
- Να κυκλοφορούμε σε βουνά, αγρούς ή αγροτικές αυλές (χωριό) με χοντρά, κλειστά παπούτσια - μποτάκια και μακριά ρούχα (παντελόνι)
- Να φορούμε χοντρά γάντια εργασίας στις αγροτικές εργασίες ή τον κήπο μας - Όλα τα παραπάνω (παπούτσια, παντελόνι, γάντια) μπορεί να εμποδίσουν την έγχυση δηλητηρίου
Θυμηθείτε: πέτρες, ξύλα, χόρτα, ποντίκια = φίδια
ΠΡΟΣΟΧΗ: απαγορεύεται το σκότωμα των φιδιών...
Πάνω από όλα ο Θεός βοηθός - Καλές διακοπές
