Στον βορειοδυτικό μυχό του Όρμου Αμπελακίου Σαλαμίνας, όπου βρίσκεται και το λιμάνι των τριήρεων αλλά και η κλασική πόλη της Σαλαμίνας με τα τείχη της, εντοπίστηκε μισοβυθισμένο στην θάλασσα ένα αρχαίο συγκρότημα επτά δωματίων, που φαίνεται πως αποτελούσε Στοά της αρχαίας Αγοράς!
 |
| Η μισοβυθισμένη Στοά της Σαλαμίνας με 6 - 7 χώρους |
Η Στοά αυτή μάλιστα, ίσως ήταν το ανατολικό όριο της αρχαίας Αγοράς της Σαλαμίνας, κοντά στο λιμάνι και αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι κάπου εδώ, σύμφωνα με τον ιστορικό Παυσανία, βρισκόταν και ο τάφος του Αίαντα του Τελαμώνιου, του ατρόμητου ομηρικού ήρωα της Τροίας, που ήταν μέγας, πελώριος, πύργος των Αχαιών κατά τον Όμηρο, δυνατότερος και του Έκτορα ακόμη, με τον οποίο μονομάχησε επάξια, ενώ ήταν εκείνος που κατάφερε να σώσει και να μεταφέρει το σώμα του νεκρού Αχιλλέα πίσω στο ελληνικό στρατόπεδο!
Όπως αναφέρει παραστατικά ο Σοφοκλής στην τραγωδία "Αίας", ο ήρωας έχει τότε θυμώσει γιατί δεν αποδόθηκαν σε εκείνον τα όπλα του Αχιλλέα και μανιασμένος κυρίως με τους Ατρείδες και τον Οδυσσέα στον οποίο και ελικά δόθηκαν και αποφασίζει να τους σκοτώσει. Η Αθηνά όμως του σκοτίζει το μυαλό έτσι ώστε αυτός να επιτεθεί στα κοπάδια του στρατοπέδου, νομίζοντας πως εφορμά εναντίον των εχθρών του. Όταν συνέρχεται και καταλαβαίνει τι έκανε, θεωρεί ότι ντροπιάστηκε και αποφασίζει να δώσει τέρμα στη ζωή του, λέγοντας "μα πρέπει ή με τιμή να ζή ένας άντρας ή να πεθαίνει με τιμή. Αυτό είναι"! Και έτσι ούτε η σύζυγός του, Τέκμησσα, ούτε ο αδερφός του, Τεύκρος, κατάφεραν τότε να τον μεταπείσουν.
Μετά την αυτοχειρία του ήρωα, ο Μενέλαος και ο Αγαμέμνονας διατάζουν να μείνει άταφη η σορός του, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες και απειλές του Τεύκρου. Ο Οδυσσέας όμως δίνει τη λύση παρεμβαίνοντας και συμβουλεύοντας τον Αγαμέμνονα να επιτρέψει την ταφή, όπως ήταν το δίκιο.
 |
| Ο Αίας μεταφέρει τον νεκρό Αχιλλέα - Μελανόμορφος αμφορέας, έργο του Αντιμένη, 510 π.Χ., Σικελία |
Σημαντική εδώ είναι η επισήμανση του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού πως "τα ερείπιά της (σ.σ. Αγοράς της Σαλαμίνας) είδε και περιγράφει, κατά κυριολεξίαν, ο περιηγητής Παυσανίας (1.35.3) γύρω στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ."! Και αυτά τα "ερείπια" ταυτίζονται πιθανότατα με την Στοά που ανασκάφθηκε τώρα μισοβυθισμένη, η οποία ίσως βρισκόταν κοντά στον Τάφο του γιγάντιου Αίαντα, ο οποίος είχε ανοιχτεί από τη θάλασσα, όταν είχε περάσει από εκεί ο Παυσανίας περί το 150 μ.Χ.!
Μάλιστα ο Παυσανίας (110 - 180 μ.Χ.) μπήκε στον Τάφο και είδε το κόκκαλο από το γόνατο του Αίαντα, το οποίο είχε το μέγεθος του δίσκου που έριχναν τα παιδιά στο πένταθλο! Που σημαίνει πως ήταν τριπλάσιο από του μέσου ανθρώπου!
Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΓΙΓΑΝΤΙΟΥ ΑΙΑΝΤΑ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΕΙΔΕ Ο ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις
1. Ἀττικά
" (3) Ἔστι δὲ ἀγορᾶς τε ἔτι ἐρείπια, καὶ ναὸς Αἴαντος, ἄγαλμα δὲ ἐξ ἐβένου ξύλου. Διαμένουσι δὲ καὶ ἐς τόδε τῷ Αἴαντι παρὰ Ἀθηναίοις τιμαὶ, αὐτῷ τε καὶ Εὐρυσάκει· καὶ γὰρ Εὐρυσάκους βωμός ἐστιν ἐν Ἀθήναις. Δείκνυται δὲ λίθος ἐν Σαλαμῖνι οὐ πόρρω τοῦ λιμένος· ἐπὶ τούτου καθήμενον Τελαμῶνα ὁρᾷν λέγουσιν ἐς τὴν ναῦν ἀποπλεόντων οἱ τῶν παίδων ἐς Αὐλίδα ἐπὶ τὸν κοινὸν τῶν Ἑλλήνων στόλον. (Υπάρχουν ακόμα τα ερείπια της αγοράς και ο ναός του Αίαντα, το δε άγαλμά του είναι από ξύλο εβένου. Οι Αθηναίοι τιμούν ακόμα και σήμερα τον ίδιο τον Αίαντα και τον Ευρυσάκη υπάρχει μάλιστα στην Αθήνα βωμός του Ευρυσάκη. Δείχνουν δε έναν βράχο κοντά στο λιμάνι της Σαλαμίνας και αφηγούνται πως εκεί καθόταν ο Τελαμώνας και παρακολουθούσε το πλοίο που έφευγε με τους γιους του στην Αυλίδα, για την κοινή εκστρατεία των Ελλήνων).
(4) Λέγουσι δὲ οἱ περὶ τὴν Σαλαμῖνα οἰκοῦντες, ἀποθανόντος Αἴαντος, τὸ ἄνθος σφίσιν ἐν τῇ γῇ τότε φανῆναι πρῶτον· λευκόν ἐστιν, ὑπέρυθρον, κρίνου καὶ αὐτὸ ἔλασσον καὶ τὰ φύλλα, γράμματα δὲ ἔπεστιν οἷα τοῖς ὑακίνθοις καὶ τούτῳ. Λόγον δὲ τῶν μὲν Αἰολέων τῶν ὕστερον οἰκησάντων Ἴλιον ἐς τὴν κρίσιν τὴν ἐπὶ τοῖς ὅπλοις ἤκουσα, οἳ, τῆς ναυαγίας Ὀδυσσεῖ συμβάσης, ἐξενεχθῆναι κατὰ τὸν τάφον τὸν Αἴαντος τὰ ὅπλα λέγουσι. Τὸ δὲ ἐς τὸ μέγεθος αὐτοῦ Μυσὸς ἔλεγεν ἀνήρ. (Όσοι κατοικούν στη ζαλαμίνα λένε πως , όταν πέθανε ο Αίαντας, φύτρωσε το λουλούδι για πρώτη φορά στη γη. Είναι λευκό, με χρώμα προς το κόκκινο, μικρότερο αυτό και τα φύλλα του από τον κρίνο. Πάνω του έχει γράμματα, όπως και του υακίνθου. Για την κρίση των όπλων άκουσα μια ιστορία των Αιολέων, που αργότερα κατοίκησαν το Ίλιο. Λένε πως, όταν ναυάγησε το καράβι του Οδυσσέα, τα όπλα ξεβράστηκαν κοντά στον τάφο του Αίαντα. Ένας άνθρωπος από τη Μυσία μου είπε κάτι και για το ύψος του Αίαντα)
(5) Τοῦ γὰρ τάφου τὰ πρὸς τὸν αἰγιαλὸν ἔφασκεν ἐπικλύσαι τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ἔσοδον ἐς τὸ μνῆμα οὐ χαλεπὴν ποιῆσαι, καί με τοῦ νεκροῦ τὸ μέγεθος τεκμαίρεσθαι τῇδε ἐκέλευε· πεντάθλου γὰρ παιδὸς εἶναί οἱ κατὰ δίσκον μάλιστα τὰ ἐπὶ τοῖς γόνασιν ὀστᾶ, καλουμένας δὲ ὑπὸ τῶν ἰατρῶν μύλας...(Καθώς η θάλασσα είχε παρασύρει την πλευρά του τάφου προς την ακρογιαλιά, δεν ήταν δύσκολο να μπει κανείς στο μνήμα, παρακινώντας τον να συμπεράνει το μέγεθος του νεκρού. Αφού τα κόκκαλα στο γόνατο, που οι γιατροί ονομάζουν μύλες, ήταν ίσα με τον δίσκο που ρίχνουν τα παιδιά στο πένταθλο...)
ΤΑ ΑΝΑΚΤΟΡΑ ΤΟΥ ΑΙΑΝΤΑ
 |
| Μυκηναϊκά Ανάκτορα Αίαντα στην Σαλαμίνα |
Τα δε Ανάκτορα, το Παλάτι του Αίαντα, έχει εντοπιστεί ήδη στα Κανάκια Σαλαμίνας, χρονολογούμενο στην Μυκηναϊκή εποχή.
 |
| Μυκηναϊκή Ακρόπολη - Ανάκτορα Αίαντα, στα Κανάκια |
Τα Κανάκια όμως βρίσκονται δυτικά και ακριβώς απέναντι από την αρχαία κλασσική πόλη της Σαλαμίνας, το λιμάνι της και την Στοά που βρέθηκε. Γιατί προφανώς η Μυκηναϊκή Σαλαμίνα ήταν προσανατολισμένη προς τις Μυκήνες, ενώ η Κλασσική προς Πειραιά και Αθήνα. Το ερώτημα λοιπόν είναι γιατί ο Τάφος του Αίαντα δεν πρέπει να αναζητείται κοντά στο Μυκηναϊκό Ανάκτορο και μυκηναϊκό λιμάνι, αλλά στην άλλη πλευρά; Πού τον είδε τελικά ο Παυσανίας; Και πότε τελικά μεταφέρθηκαν τα οστά του από την Τροία; Μετά το τέλος της εκστρατείας ή πολύ αργότερα; Αλλά πάλι πως γίνεται να ναυάγησε εκεί ο Οδυσσέας και τα όπλα του να έφτασαν ως τον παραθαλάσσιο Τάφο του Αίαντα, εάν δεν υπήρχε εκεί ο Τάφος;
Από εδώ πιθανά ο Αίας ξεκίνησε με 12 πλοία για την Αυλίδα και την Τροία, ενώ πάνω σε έναν βράχο, ίσως το νησάκι που βρίσκεται μπροστά, τον αποχαιρετούσε ο πατέρας του ο Τελαμώνας...
